19
trouwens - werden gemaakt.
Het beste is om even kort toe te lichten waar het dan om gaat. Het
werd zo gezien dat als God in het leven van een mens overkomt, hij
in de schuld wordt geplaatst. Je mag delen in de zaligheid als je met
de schuld tot Christus leert vluchten en je niet alleen de dood in jezelf
vindt, maar ook het leven en de zaligheid buiten jezelf in Christus. Wil
je geestelijke leven echter meer vastheid krijgen, danmoet je vervolgens
weer helemaal vastlopen om, zoals men zei, standelijk of in de vierschaar
van je geweten gerechtvaardigd te worden. Voor wie dit spraakgebruik
niet kende, was het verwarrend dat men van degenen die niet van zo’n
standelijke rechtvaardiging wisten, zei dat hun schuld nog openstond.
Hiermee werd niet bedoeld dat zij geen deel hadden aan Gods genade,
maar dat zij de volle zekerheid van het geloof misten. Dit onderscheid
speelde in prediking en pastoraat een grote rol.
Minder hoorde je over een geestelijke zegening die daar nog weer ach-
ter lag: de verzegeling met de Heilige Geest of de terugleiding in het
Vaderhart van God. Maar ook die zaak werd van belang geacht. Wilde
je God echt kinderlijk als Vader leren kennen, dan was die zaak nodig.
Zowel bij de terugleiding in het Vaderhart van God, maar meer nog bij
de standelijke rechtvaardiging ging het om dateerbare crisiservaringen.
Van een predikant - in ieder geval als het een predikant uit eigen kring
betrof - werd zonder meer verwacht dat hij uit eigen ondervinding kon
spreken over de rechtvaardiging in de vierschaar van het geweten en van
de terugleiding in het Vaderhart van God.
In een aanzienlijk deel van de rechterflank van de gereformeerde ge-
zindte worden deze onderscheidingen gehanteerd, zij het in het ene
geval meer en in het andere geval minder. De accenten vallen niet altijd
gelijk. Je kunt denken aan de Gereformeerde Gemeenten en aan een deel
van de Christelijke Gereformeerde Kerken en ook aan een deel van de
hervormd-gereformeerde richting. Gematigder dan in de kring waar ik
opgroeide, vind je het in dewerken van bijvoorbeeld prof.G.Wisse. Zeer
veel overeenkomst zag ik met de benadering van de hervormd-gerefor-
meerde predikant ds. I. Kievit. Ook in zijn werken kun je terugvinden